Hatay’da 6 Şubat sarsıntılarında yıkılan ve 97 kişinin ömrünü yitirdiği Özkan Golden City bloklarına ait yeni eksper raporu evraka girdi. Raporda, “Eğer yapıda beklenmedik formda yıkılma meydana geliyorsa; bu durum sırf binanın karşılaştığı zelzelenin büyüklüğü ile açıklanamaz. 2007 sarsıntı yönetmeliği can güvenliği zelzele performansını temel almaktadır. Bunun manası; yapı kuvvetli sarsıntı tesirleri altında ağır hasar görebilir, ama enkaz haline gelerek yıkılmamalıdır. Söz konusu olayda blokların yer ve asma katları tümüyle yıkıldığından başka katlar da onların üzerine yıkılmıştır. Hasebiyle, binada ortaya çıkan yıkılma hali 2007 sarsıntı yönetmeliğine nazaran kabul edilebilir bir hasarlanma biçimi değildir” denildi.
Hatay’ın Antakya ilçesinde, AKP’li müteahhit Mehmet Özkan ve kardeşleri tarafından inşa edilen Özkan Golden City Blokları 6 Şubat sarsıntılarında yıkıldı ve 97 kişi hayatını kaybetti. Özkan Golden City Blokları ile ilgili açılan davanın ikinci duruşmasında müteahhit Mehmet Özkan ve kardeşi Yusuf Özkan hakkında tahliye kararı verilmişti.
Davanın bugün görülecek 3. duruşması öncesi Bartın Üniversitesi, Batman Üniversitesi, Bursa Teknik Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi’nden 12 akademisyenin imzasının bulunduğu yeni eksper raporu dava evrakına eklendi.
Bilirkişi raporunda, “Eğer yapıda beklenmedik halde yıkılma meydana geliyorsa; bu durum sadece binanın karşılaştığı zelzelenin büyüklüğü ile açıklanamaz. 2007 sarsıntı yönetmeliği can güvenliği zelzele performansını temel almaktadır. Bunun manası; yapı kuvvetli zelzele tesirleri altında ağır hasar görebilir, lakin enkaz haline gelerek yıkılmamalıdır. Kelam konusu olayda blokların taban ve asma katları tümüyle yıkıldığından öteki katlar da onların üzerine yıkılmıştır. Hasebiyle, binada ortaya çıkan yıkılma biçimi 2007 zelzele yönetmeliğine nazaran kabul edilebilir bir hasarlanma biçimi değildir” sözüne yer verildi.
Raporun devamında şu tespitler yer aldı:
“Dosya kapsamındaki Özkan Goldenen sitesi A blok’a ilişkin mimari, asansör avan ve uygulama projesi, elektrik tesisat, statik hesap raporu, sondaja dayalı yer ve temel etüt raporu ve B blok’a ilişkin statik, kalorifer ve sıhhi tesisat projeleri bulunmaktadır. Yapının statik hesap raporu beraberinde statik/betonarme uygulama projesi olmadığında statik hesap denetimi yapılamamaktadır. A blokta statik/betonarme uygulama proje paftaları eksiktir. B blokta ise hesap raporu eksiktir.
“Beton ve donatı çeliği dayanımları yetersiz”
Dava belgesinde yer alan ruhsat, proje ve öbür evraklardan binanın beton sınıfının BS35 (C35) olduğu anlaşılmaktadır. Statik hesap C35 sınıfı beton kullanılacağı kabulüne nazaran yapılmıştır. TS EN 13791-2019 standardı temel alınarak A ve B bloklardan sarsıntı sonrası alınan karot numunelerin ayrık olarak ve toplu olarak değerlendirilmiştir. Buna nazaran, ayrık yapılan kıymetlendirme sonuçlarına nazaran C35 için sağlanması gereken kaidelerin sağlanmadığı görülmüştür.
12/09/2023 tarihli donatı çekme deneyi sonuçlarına (B Blok) nazaran 15 numuneden 1 tanesi gerekli tüm şartları sağlamakta, 14 tanesi ise gerekli tüm şartları sağlamamaktadır. 23/09/2023 tarihli donatı çekme deneyi sonuçlarına (A Blok) nazaran 15 numuneden 3 tanesi gerekli tüm şartları sağlamakta, 12 tanesi ise gerekli tüm şartları sağlamamaktadır. Bina inşaatında kullanılan donatı çeliklerinin bir kısmının gerekli şartları sağlamadığı tespit edilmiştir.
Blokların taban oturum alanlarının bin 230 metrekare, temel derinliği 4,4 m olduğu düşünüldüğünde sondaj sayısı ve derinliğinin alandaki yeri tanımlaması ve modelleme yapılması için katiyen yetersiz olduğu görülmektedir.
“Zemin etüdü gereğince ve kurallarına nazaran yapılmamış”
Söz konusu yönetmelik dikkate alınmadan yapılan kelamda taban etüt sayısı 2, derinlik 15 m olarak verilmiştir. İncelediğimiz raporda SK-1 ve SK-2 için yapılan SPT deneyleri yüzeyden itibaren 1.8, 3.3, ve 4.8 m derinliklerdedir. Temel derinliği 4.4 m olarak belirtilmiş bu yapı için yapılan deneyler aslında kazılıp kaldırılan tabanda yapılmış olmaktadır. Bu durumda temelin oturduğu yerde rastgele bir arazi deney verisi görülmemektedir. Hasebiyle bu deneylerin temel yerini temsil etmediği açıktır. Taban homojen olmayan bir gereçtir. Taban ve temel etüt raporunda SK-1 ve SK-2 için verilen deney sonuçlarının teğe bir birebir olması da iki farklı noktada inceleme yapıldığından kuşku uyandırmaktadır.
Yüzeyden alınan numune Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’nün Ağustos 2005 tarihinde yayımladığı Taban ve Temel Etüt Raporunda belirtilen kaideleri sağlamamış ve gerçek manada temel altındaki tabanı temsil etmemektedir. Yani numune temel altındaki düzeyden alınmamıştır.
Statik projesi bulunan B blokta yapılan tahliller sonucunda temel taban gerilmesi yetersiz çıkmıştır. Ayrıyeten B blokta bulunan havuzun dolu olması ihtimali ve bunun sarsıntı sırasındaki dinamik tesirinin dikkate alınmaması da yapının davranışını olumsuz etkileyebilmektedir.”
Kusur dereceleri tespit edildi
Raporun devamında şüphelilerin sorumluluk alanları ve kusur dereceleri şöyle tespit edildi:
“Müteahhit Mehmet Özkan, temelden kaba inşaat tamamlanıncaya kadar ortaya çıkan imalat hataları/eksikler/kusurlar nezdinde sorumludur.
Şantiye şefi Halil Kızıldağ, temelden kaba inşaat tamamlanıncaya kadar kalıp, beton dökümü, demir personelliği (etriye sıklaştırması, çirozların yerleştirilmesi, bindirme uzunlukları denetimi, donatıların projeye uygun imalatı vb.), kalıp işçiliğinin yapılması sırasında ortaya çıkan her türlü imalat hataları/eksikler/kusurlar/yanlışlar, projeye uygun biçimde üretimin gerçekleştirilmesi, ilgili mevzuata uygunluğunun denetiminden sorumludur.
Statik/betonarme proje müellifi Halil Kızıldağ, bina taşıyıcı sisteminin oluşturulduğunda tabi olduğu sarsıntı yönetmeliği olmak üzere tüm zarurî yönetmelik, şartname üzere bağlayıcı dokümanlara uygun olarak tasarlanması, yapılan dizayna ilişkin her türlü kabuller ve hesap raporları ile tüm paftaların ve bunlara ait tüm plan, kesit ve ayrıntıların çizilerek onaylı halde verilmesinden sorumludur.
Zemin ve Temel Etüd raporu müellifi Necati Orukoğlu ve Evren Gümüş, T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’nün Ağustos 2005 tarihinde yayımladığı Yer ve Temel Etüt Raporunda belirtilen kaideleri sondaj sayısı, sondaj derinliği olarak sağlamamaktadır. Numune alınan kotlar ve elde edilen deney sonuçları da temel yerini temsil etmektedir. Tüm bu eksiklikler sonucunda hesaplanan taşıma gücü ve yatak katsayısı kuşku uyandırmaktadır. Rapor ve statik projedeki kat sayısı uyuşmamaktadır. Yer ve temel etüt raporunda B+8K olarak hesapların yapılan binanın 11 katlı olduğu düşünüldüğünde hesaplanan pahanın gerçekçi olmadığı görülmektedir.
Yapı kontrol firması statik/betonarme Proje Denetçisi 3AS Yapı Kontrol Ltd. Şti.’nin, hazırlanmış olan statik/betonarme projenin başta deprem
yönetmeliği ve yapı kontrolü yasası olmak üzere tüm ilgili standart ve yönetmeliklere uygunluğunu denetlemek, varsa hata/eksik vb. durumları düzelttirerek projeyi onaylamaktan sorumludur.
Yapı kontrol firması öteki yetkilileri Cihat Ateş, tutulması gereken kayıtları tutup koruma etmek, gerekiyorsa bunları ilgili Bakanlığa/Belediyeye bildirmek, proje ve uygulama denetçisi ile alt (kontrol) elemanlarını görevlendirmek, iş başlangıcı/aşamaları/bitiminde ilgili evrakları hazırlayıp onaylamak, ilgilisine sunmaktan sorumludur.
Kontrol elemanı Şakir Aytunç Müftüoğlu, alanda projenin uygulanmasını proje uygulama denetçisine yardımcı olarak denetlemekten sorumludur.
Yapı ruhsatlarında proje denetimlerinden sorumlu yapı kontrol yetkili şahısları, yapı kontrol ismine yapı ruhsatına temel dokümanların evrakında toplanması, denetimi, imara uygunluk kontrolünün yapılması, mevzuata uygun olanlara inşaat ruhsatının verilmesinden sorumludur.
Belediye Yapı denetim ünitesi, inşaatı tamamlanmış olan yapının her türlü fiziki ve evrak üzerinden denetimlerini sağlayıp, mevzuata karşıtlık yoksa yapı kullanım müsaadesi verilmesinden sorumludur.” (ANKA)